Hendrickje Stoffels

Onderwerp van the dying project 2019 - 2020

Hendrickje Stoffels is geboren in 1626 (of in ieder geval omstreeks deze tijd) en gestorven in 1663. 

Daar zij niet ouder werd dan 37, voldeed ze aan de voorwaarden om in het eerste jaar van the dying project een jaar lang in de spotlight te staan. 

Hendrickje werd in Bredevoort geboren; een garnizoenstadje in de Achterhoek. Van haar leven daar is weinig bekend, behalve dan dat haar ouderlijk huis heeft gestaan aan een straat dat nu de Muizenstraat heet. Ze woonde vlak bij de Sint Joriskerk en was, zoals bijna iedereen in die tijd, protestants of gereformeerd. Haar oudere zus heette Martijne. Daarnaast had ze nog twee broers: Berent en Hermen. 

De meeste mensen noemden haar Hendrikje Jegers; aangezien dat ook de achternaam van haar vader; Stoffel Jegers was. Als zijnde Stoffels dochter, was haar officiële naam Hendrickje Stoffels.

Hendrickje werd bekend als model en geliefde van Rembrandt. Zij is namelijk op twintig (of eenentwintig) -jarige leeftijd naar Amsterdam getrokken om bij huize van Rijn als dienstmeid te gaan werken. De reden van vertrek heeft waarschijnlijk te maken met het overlijden van haar vader. Deze is, samen met broer Berent, slachtoffer geworden van een kruittorenramp: tijdens een onweersbui sloeg de bliksem in de kruittoren van het kasteel van Bredevoort. Hierbij was een groot deel van de stad verwoest.

Haar moeder hertrouwde na een halfjaar met de buurman. Hendrickje zal zich op zijn minst overbodig hebben gevoeld in het nieuwe huishouden. 

Dienstbodes uit de Achterhoek waren geliefd in Amsterdam. Ze stonden bekend als harde werksters. Hendrickje heeft waarschijnlijk via haar schoonfamilie gehoord dat er bij huize van Rijn een vacature was. Hierop volgde een lange reis, van tenminste twee dagen. In de tussentijd had de vacature inmiddels allang vervuld kunnen zijn. Gelukkig voor Hendrickje was dit niet het geval en werd zij, door de toenmalige geliefde van Rembrandt; Geertje Dircks, aangenomen.

Rembrandt ruilde Geertje Dircks al snel in voor Hendrickje. De ruzie met Geertje, die daar op volgde, werd grootdeels via de rechter gespeeld. 

Er is, door al het bewaard gebleven juridisch papierwerk, veel meer bekend van Hendrickjes leven bij Rembrandt, dan van haar eerste 20 levensjaren. Zo weten we dat er veel financiële problemen waren in het gezin. De familie van Rijn heeft dit op verschillende manieren proberen op te lossen, maar het zorgde er desondanks voor dat Rembrandt niet met Hendrickje kon trouwen. Zelfs niet toen er uit hun relatie een kindje werd geboren: Cornelia van Rijn.

De ongehuwde zwangerschap maakte dat Hendrickje problemen kreeg met de kerk; ze was niet langer welkom om het heilige avondmaal te nuttigen. Welke gevolgen dit had voor haar sociale leven en de reputatie van Rembrandt, weten we eerlijk gezegd niet.

De financiële situatie maakte uiteindelijk dat familie van Rijn hun riante huis moest verlaten. Hun inboedel werd verkocht ten bate van de schuldeisers en zij verhuisden naar een kleiner huis aan de Rozengracht. 

Hier zijn Hendrickje en Titus van Rijn (Rembrandts zoon uit zijn eerste huwelijk) een kunsthandel gestart. Hun vennootschap werd eigenaar van de hele inboedel van hun nieuwe huis. Rembrandt bezat niets meer en werkte tegen kost en inwoning voor de vennootschap van zijn zoon en geliefde. Hendrickje heeft in deze periode geld kunnen sparen en opzij kunnen zetten voor de erfenis van haar dochter. Dit had ze nooit kunnen doen als ze getrouwd was geweest, aangezien getrouwde vrouwen (in die tijd) geen bezit konden hebben of een bedrijf konden starten.

Hendrickje overleed tijdens de pestepidemie van 1663 / 1664. Het is dus waarschijnlijk dat de zwarte dood haar ten deel was gevallen. Ze werd begraven in de Westerkerk te Amsterdam. Haar graf is daar helaas niet meer te vinden. 

Na haar dood werd de vennootschap voortgezet door Titus en de wettelijke voogd van Cornelia. Toch kreeg Rembrandt het voor elkaar om een huurschuld op te bouwen. Het financiële inzicht van Hendrickje (en / of haar vaardigheid in het verkopen van kunst) werd dus enorm gemist. 

Hendrickjes nageslacht eindigt bij de zonen van Cornelia. Geen van haar zonen werd ouder dan veertien jaar.Hier kunt u content plaatsen.

Deze tekst past u aan door erop te klikken.